TenneT-directeur Frank Wester: “Alleen samen lossen we netcongestie op”

Naast de jaarlijkse toename van de bedrijvigheid in de haven zorgt de verduurzamingsopgave voor steeds meer vraag naar elektriciteit. “Een enorme uitdaging”, constateert Frank Wester. “Te meer omdat de energietransitie zorgt voor een hele andere belasting van het net, denk aan de windparken op zee en de zonneparken in het oosten van het land. De vraag naar transport van elektriciteit gaat sneller dan wij kunnen uitbreiden en daarom is er sprake van een mismatch. Netbeheerders vergelijken het stroomnet vaak met het wegennet. In dit geval: als je een nieuwe stad bouwt, wat in de haven feitelijk op verschillende plaatsen gebeurt, zijn veel aanpassingen nodig: bredere wegen, nieuwe afritten, rotondes enzovoorts. Dit alles moet je doen om files, oftewel congestie, te voorkomen. Op het elektriciteitsnet kampen we hier nu mee, met als gevolg dat bedrijven lang moeten wachten op de aansluiting.”

Gezamenlijke opgave
Het goede nieuws is dat TenneT op dit moment zo’n tien grote en nog vele kleinere projecten in de haven heeft lopen, deels al in aanbouw en andere in voorbereiding of in de planning. Zo worden op dit moment nieuwe hoogspanningsstations in Amaliahaven en Europoort gebouwd, wordt het belangrijke station Simonshaven uitgebreid en zijn er projecten in voorbereiding zoals een nieuw 380kV station in Europoort en uitbreidingen en verbindingen in de Botlek, op de Petroleumweg en Geervliet-Noorddijk. Al deze uitbreidingen kun je vergelijken met de aanleg van nieuwe op- en afritten om de toegang tot snelwegen te verbeteren. Veel van de projecten zijn onderdeel van een groter geheel om de supersnelwegen - 380 kV - beter te benutten en ‘sluipverkeer’ elders tegen te gaan.”

Gezien de enorme opgave is Wester blij met de intensieve samenwerking van TenneT met regionaal netbeheerder Stedin. “Zo kunnen hun investeringen bijdragen aan wat wij doen in het havengebied en omgekeerd. Ook rekenen we de ontwikkelingen die Stedin signaleert door in onze plannen. Tellen we al die aanvragen bij elkaar op, dan hebben we ook een beeld van de netcongestie die over een aantal jaren dreigt te ontstaan. Die afstemming is er dus, ook met betrekking tot bouwen. We hebben elkaar nodig.”

New Energy Taskforce
Om dezelfde reden is de samenwerking met Deltalinqs en Havenbedrijf Rotterdam zo belangrijk. Dit laatste heeft structureel vorm gekregen binnen de Energy & Industry Board Haven Industrieel Complex. “Hierin kijken we welke aanpak het beste past bij het oplossen van de knelpunten op het net, onder meer door de geplande behoefte aan meer capaciteit zo goed mogelijk te faciliteren.” Daarnaast vervult de Energy & Industry Board een spilfunctie om informatie door te geven aan de deelnemende organisaties. “Denk aan zaken als het geven van inzicht over het versneld versterken van de netcapaciteit en het op elkaar afstemmen van de planning van bedrijven met die van de netbeheerders.” Om flexibele afname van elektriciteit zo goed mogelijk te koppelen aan de vraag van de industrie is de New Energy Taskforce (NET) opgericht. “NET is het centrale loket voor vragen of advies voor mogelijke oplossingen voor netcongestie.”

Flexibiliteit
Wester breekt in dit verband een lans voor het vergroten van de flexibiliteit die in het net zit. “Als ik de vergelijking weer maak met de filebestrijding dan helpt het bijvoorbeeld om vrachtwagens tussen 9.00 en 16.00 uur te laten rijden. Op soortgelijke wijze kunnen bedrijven wellicht delen van hun industriële processen afstemmen op momenten met meer en minder capaciteit op het net. Met name door tijdens de daluren op volcapaciteit te draaien ontstaat er meer ruimte om de capaciteit maximaal te benutten. Gezien de kansen die dit biedt, roep ik bedrijven op om met voorstellen via NET bij ons aan te kloppen. Door alles bij elkaar te brengen, kunnen wij veel gerichter inspelen op de flexibele afnamebehoeftes. Daardoor is er op korte termijn al meer mogelijk. Wel moeten we goed kijken wat de daluren op specifieke locaties zijn.”

Communicatie
Hoe zit het met de voortgang van de uitbreiding? Publieke communicatie over de projecten van TenneT en Stedin vindt plaats via tweejaarlijkse investeringsplannen. Verder heeft ieder bedrijf een eigen aanspreekpunt bij TenneT dan wel Stedin in de vorm van een account- of relatiemanager. “Met hen loopt het rechtstreekse contact op het moment dat een bedrijf een nieuwe of zwaardere aansluiting nodig heeft. Tot slot communiceren we via nieuwsbrieven en andere kanalen.”

TenneT werkt in haar investeringsplan met marges. De doorlooptijd van projecten hangt bovendien sterk af van vergunningsprocedures en afspraken met grondeigenaren. Dit maakt het voor bedrijven lastig om de onderhoudstops die eens in de zoveel tijd plaatsvinden af te stemmen met geplande uitbreidingen van het net. “Wij begrijpen de behoefte van bedrijven en gaan hierover altijd het gesprek aan, maar wijzigingen zijn voor ons niet altijd mogelijk. TenneT moet namelijk binnen het landelijk netwerk non- discriminatoir handelen. We kunnen dus niet sturen op basis van een verzoek van een klant. Dat neemt niet weg dat we zeker willen meedenken over het meest geschikte moment voor een bedrijf om de schakelaar om te zetten. Maar dan nog is het niet altijd mogelijk om de oplevering van onze uitbreidingen, denk aan een nieuw hoofdstation, af te stemmen op het moment dat een installatie voor onderhoud wordt stilgelegd.”

Leveringszekerheid
Naast uitbreiding van de capaciteit is het voor bedrijven in de haven van groot belang dat stroomuitval wordt voorkomen. Wester begrijpt dit ten volle. “Betrouwbaarheid op het gebied van levering is exact waar wij als netbeheerder voor staan. Juist om leveringszekerheid te garanderen, geven we tijdig aan wanneer er als gevolg van overbelasting een file op het net dreigt te ontstaan. Dit punt is tevens het duale van de huidige situatie. Aan de ene kant is er de behoefte om snel aangesloten te worden en aan de andere kant wil men een hoge betrouwbaarheid.”

Vervijfvoudiging
Tot slot wijst Wester er op dat de opgave waar TenneT voor staat niet mag worden onderschat. “Op basis van recente berekeningen dienen we over circa twintig jaar de huidige capaciteit te vervijfvoudigen om het hele havengebied van elektriciteit te voorzien. Samen met Stedin zetten we onze schouders onder deze opgave en investeren we alleen al tot de periode 2030-2032 een slordige 1 miljard euro aan het uitbreiden van de capaciteit. Wat hierbij zondermeer kan helpen is het verkorten van de huidige langdurige periodes voordat de schop de grond in gaat. Maar ook het zoeken naar locaties en grondverwerving kosten heel veel tijd. Hoe sneller we tot de bouw van stations en verbindingen kunnen overgaan, hoe eerder de knelpunten worden opgelost. Zo duurt het nu ongeveer tien jaar voordat er een nieuw hoogspanningsstation staat, waarvan acht jaar nodig is voor de procedures en ruim twee jaar voor de daadwerkelijke bouw. De onlangs door demissionair minister Hermans aangekondigde versnellingsmaatregelen zijn echt hard nodig. Begrip hebben voor elkaars uitdagingen draagt eveneens bij aan het versneld uitbreiden van de capaciteit. Laten we met het oog hierop vooral insteken op volledige transparantie naar elkaar en van daaruit denken in oplossingen. Dat is in mijn ogen de weg om maximaal resultaat te bereiken.”