Chemische industrie in 2050: groene fabrieken én groene producten

De Rotterdamse chemiebedrijven staan volgens de VNCI voor twee grote uitdagingen: het reduceren van de eigen CO₂-uitstoot en het verduurzamen van onze producten. In het rapport constateert de VNCI dat in het huidige beleid vooral is ingezet op de ‘eigen schoorsteen’ en veel minder op de productenkant. Terwijl juist daar een enorme kans en groot potentieel ligt voor de chemie. Door in te zetten op het gebruik van duurzame biogrondstoffen en recyclebaar afval (alternatieve koolstofbronnen) om chemische bouwstenen te maken, bespaar je CO₂ én bouw je aan duurzame, circulaire waardeketens. Bovendien heeft die inzet een wereldwijde positieve impact omdat de chemie zo’n exportgeoriënteerde sector is.

Rotterdam vindt zichzelf opnieuw uit
"Voor Rotterdam zijn er grote kansen", stelt Hoofd klimaat, energie, innovatie & duurzaamheid Martijn Broekhof van de VNCI. "Het Rotterdamse industriecluster is op dit moment vooral ingericht op fossiele stromen, dus dit industriecluster zal zichzelf opnieuw moeten uitvinden. Wat dit rapport laat zien is dat er niet alleen productieprocessen moeten verduurzamen, maar dat ook de grondstoffen van de toekomst er anders uit zullen gaan zien. Alternatieve koolstofbronnen zijn bijvoorbeeld biogrondstoffen: denk aan reststromen van bosbeheer, groente-, fruit en tuinafval, de resten van land- en tuinbouw en berm- en olifantengrassen. Recyclaat: allerlei complex afvalmateriaal, denk aan PET, piepschuim, kunststoffen, dat niet goed mechanisch te recyclen valt. En ook CO₂ kun je als grondstof gebruiken, als je het bijvoorbeeld rechtstreeks omzet in CO."

"Dat betekent nieuwe alternatieve bedrijvigheid (zoals chemische recyclinginstallaties in plaats van afvalverbranders) en ook alternatieve op- en overslagmogelijkheden, zoals import van alternatieve koolstofbronnen en duurzame energiedragers als H2/ammoniak; een CO₂ op- en afvanginfrastructuur; optimaal gebruik van restwarmte en verregaande elektrificatie."

Voorbeelden
Goede voorbeelden zijn al volop te vinden, laat Broekhof zien: "Emerald Kalama in de Botlek heeft een mooi proces waarbij ze binnen drie tot vijf jaar biobased grondstoffen gaan gebruiken. De Pyrolyse Proeftuin in Moerdijk vind ik ook een mooi voorbeeld van pilots om bio- en plasticprocessen om te zetten in olie voor nieuwe bouwstenen. En LyondellBasell zet ook flink in op chemische (en mechanische) recycling."

Geen tijd te verliezen
Manon Bloemer, directeur VNCI: "De realiteit is dat we tot 2050 geen tijd te verliezen hebben. We gaan niet alleen onze eigen CO₂-uitstoot terugdringen, maar willen ook een bijdrage leveren aan het verduurzamen van de producten van onze afnemers. Als we dat systeem nu slim inrichten, bouwen we circulaire, klimaatneutrale waardeketens die wereldwijd positieve impact hebben. Het is tijd om nu door te pakken. De chemie heeft de handschoen van het Klimaatakkoord en de EU Green Deal al opgepakt. Allerlei projecten gericht op energie-efficiëntie, CO₂-afvang en -opslag, waterstof en elektrificatie zijn inmiddels opgestart. En nu zetten we ook in op verduurzaming van producten."

Acties
De VNCI wil deze doelen realiseren door onder andere de volgende acties te nemen:

• de belangrijkste grondstof- en materiaalstromen in de chemie van begin tot het eind in kaart brengen, zodat VNCI nog beter kan sturen op verduurzaming van de producten;
• op sectorniveau de klimaatimpact van haar belangrijkste waardeketens in kaart brengen;
• VNCI zet zich met haar klanten in voor de ontwikkeling van een industriegedreven premium label voor circulaire producten en het stimuleren van circulaire producten via programma’s die duurzaam inkopen bevorderen;
• zorgen voor een significante opschaling van chemische en mechanische recycling, onder andere via het Versnellingshuis Chemische Recycling;
• bijdragen aan Design for Recycling en grootschalige implementatie om de overall efficiency voor circulaire waardeketens te verhogen;
• een betrouwbare duurzame biogrondstoffenketen bouwen, die voldoet aan duurzaamheids- en kwaliteitseisen.

Oproep aan het nieuwe kabinet
De industrie kan dit niet alleen. Onder andere de overheid is erbij nodig. Er is behoefte aan een subsidie-instrument voor ‘alternatieve koolstofbronnen’ (zoals de SDE++) om zo opschaling op gang te brengen. Daarnaast kan de overheid helpen om de marktvraag te stimuleren. De sleutels voor een succesvolle transitie zijn: eenduidig beleid, investeringen, (subsidie)financiering, innovaties en infrastructuur, vindt de VNCI. Bloemer: "De chemiesector is volop bezig om de transitie vorm te geven. Dat is een complexe puzzel waarvan de stukjes op de juiste manier in elkaar moeten passen. Die complexiteit gaan we niet uit de weg en gaandeweg leren we ook."